Ένα πρόγραμμα διαθεματικής προσέγγισης για το νερό
Εισαγωγή
Το νερό αποτελεί πηγή ζωής για τον πλανήτη μας τη Γη. Ο Αριστοτέλης μάλιστα θεωρούσε ότι το νερό, ο αέρας, η γη και η φωτιά συνθέτουν τον κόσμο και ζωτικότερο όλων θεωρούσε το νερό. Τη σημασία και την σπουδαιότητα την ξέρουμε όλοι. Την ύπαρξη και τη διαθεσιμότητά του τη θεωρούμε αυτονόητη. Είναι όμως; Πριν μερικά χρόνια θεωρούσαμε τα αποθέματα ανεξάντλητα. Σήμερα όμως ξέρουμε ότι ο αλόγιστη χρήση και η ρύπανση τα έχουν ελαττώσει σημαντικά. Θελήσαμε στην τάξη να προβληματιστούμε και να προσεγγίσουμε το νερό με διάφορους τρόπους ώστε να το εκτιμήσουμε όλοι.
Στόχοι
- Η κατανόηση της έννοιας του κύκλου του νερού.
- Η παρατήρηση των μεταβολών μιας κατάστασης (υγρό – στερεό αέριο).
- Εισαγωγή στις έννοιες «πήξη», «τήξη», «εξάτμιση», «υγροποίηση».
- Η κατανόηση της έννοιας του νερού ως μεταφορέας ύλης.
- Κατανόηση της έννοιας «ρύπανσης του νερού».
- Κατανόηση της ιδιαίτερης σημασίας του νερού για ζωικούς και φυτικούς οργανισμούς.
- Η γνωριμία των φυσικών και των τεχνητών σχηματισμών των χερσαίων υδάτων.
- Η διαμόρφωση θετικής στάσης σε κάθε προσπάθεια διατήρησης και προστασίας των νερών.
- Η γνωριμία της ζωής μέσα στο νερό.
- Η γνωριμία με τα ήθη και έθιμα που σχετίζονται με το νερό.
- Η γνωριμία του νερού ως πηγή ενέργειας
Αφόρμηση
Μια βροχερή μέρα του φθινοπώρου τα νήπια παρατηρούσαν τη βροχή και κάποιο ρώτησε : «Πώς γίνεται η βροχή;» H ερώτηση αυτή στάθηκε αφορμή για την αρχή συζήτησης για το νερό. Προσπάθησα να δω τη γνωρίζουν τα παιδιά και κατέγραψα τις ερωτήσεις και της απορίες τους.
Ερωτήσεις των παιδιών
- Πως γίνεται η βροχή;
- Τι είναι το χιόνι; Πως γίνεται;
- Που υπάρχει χιόνι;
- Υπάρχει ζωή στο χιόνι;
- Που πηγαίνει το νερό της βροχής;
- Τα σύννεφα τι είναι;
- Γιατί πλημμυρίζουν τα σπίτια, οι δρόμοι;
- Τι μας χρησιμεύει το νερό;
- Τι ζει μέσα στο νερό;
- Τι μπορούμε να κάνουμε με τον νερό
Προχωρήσαμε στη συνέχεια στο σχεδιασμό του ιστογράμματος με τις ενότητες που θα αναπτύξουμε για την καλύτερη προσέγγιση του θέματος। Επιλέξαμε μια γωνιά της τάξης, όπου θα εκθέταμε το υλικό μας.
Το νερό
Η σημασία του νερού στη ζωή μας
Ο κύκλος του νερού
Το νερό πηγή απόλαυσης
Το νερό πηγή ενέργειας
Η γεωγραφία του νερού
Η μόλυνση του νερού
Καλλιτέχνες και νερό
Μυθολογία και νερό
- Διαθεματική Προσέγγιση. Μέθοδος Σχεδίων Εργασίας (Project).
- Συγκέντρωση εποπτικού υλικού : εφημερίδες, περιοδικά, βιβλία, πίνακες, μουσικά cd, αφίσες, συγκέντρωση υλικού από επισκέψεις.
- Επισκέψεις
Προφορική Επικοινωνία – Ανάγνωση – Γραφή
- Συζητήσεις – Παρατηρήσεις
- Ανάγνωση βιβλίων, ιστοριών, παραμυθιών, ποιημάτων
- Αινίγματα – Παροιμίες
- Εμπλουτισμός της βιβλιοθήκης με σχετικά βιβλία
- Πίνακας αναφοράς
- Σχηματισμός φράσεων
- Δημιουργία Αφίσας
- Σύνθεση Ιστορίας
Φυσική
- Το νερό πηγή ενέργειας
- Πειράματα για τον κύκλο του νερού
- Πειράματα με το νερό για την πήξη- τήξη-εξάτμιση
Παιδί και περιβάλλον (Φυσικό – Ανθρωπογενές)
- Το νερό στον κόσμο, στη χώρα μας, στο χωριό μας
- Περίπατος στην κοντινή λίμνη
- Γνωριμία με τα σχετικά ήθη και έθιμα του τόπου μου
- Γνωριμία με τα ήθη άλλων χωρών σχετικά με το νερό
- Λαογραφικά παραμύθια
- Θόρυβοι νερού
- Γνωριμία με το Βόρειο και Νότιο Πόλο
- Άνθρωποι και Ζώα που ζουν στον πάγο
- Ζωή μέσα στο νερό
Δημιουργία και Έκφραση
Μουσική
- Κλασσική Μουσική σχετική με το νερό
- Τραγούδια
- Μουσικοκινητική
Δραματική Τέχνη
- Θεατρικό Παιχνίδι : Το ταξίδι της σταγονίτσας
- Κουκλοθέατρο : Η ρύπανση του νερού
- Δραματοποίηση : Ο Ποσειδώνας θεός της θάλασσας
- Θεατρικό Παιχνίδι : Ταξίδι στη θάλασσα
: Εσκιμώοι στο Βόρειο Πόλο
: Πατινάζ στον πάγο
Εικαστικά
- Ζωγραφική με νερομπογιές
- Κατασκευή ομαδικού κολάζ : το ταξίδι της σταγονίτσας
- Κατασκευή συννεφάκια από βαμβάκι
χιονάνθρωπου από πιάτα
βροχής από καλαμάκια
ομπρέλα από χαρτί
χιονονιφάδας από χαρτοδιπλωτική
παγετώνα
- Ζωγραφική ακούγοντας μουσική
Μαθηματικά
- Συγκρίσεις μεγεθών
- Διατάξεις – σειροθετήσεις ποτηριών με νερό
- Αγωγές ταχύτητας
Δραστηριότητες
- Τα παιδιά εμπλουτίζουν με σχετικό υλικό από εφημερίδες και περιοδικά το ταμπλό της τάξης.
- Παρατηρήσαμε την υδρόγειο σφαίρα και εξήγησα ότι η υδρόγειος σφαίρα είναι η γη. Εξηγήσαμε ότι με μπλε χρώμα απεικονίζεται το νερό. Ανακαλύψαμε ότι το μεγαλύτερο μέρος της γης καλύπτεται με νερό.
- Τραγουδήσαμε το τραγούδι του νερού του Μ. Δ. Στασινόπουλου
- Παρατηρήσαμε το χάρτη της Ελλάδας και ανακαλύψαμε που υπάρχει νερό. Βρήκαμε τα ποτάμια, τις λίμνες, τις θάλασσες.
- Διαμορφώσαμε πίνακα αναφοράς στον οποίο υπάρχει αντιστοιχία εικόνων και λέξεων (ποτάμι, λίμνη, ρυάκι, καταρράκτης, θάλασσα)
- Τοποθετήσαμε μια κατσαρόλα με νερό πάνω στην εστία της κουζίνας και σε λίγο παρατηρήσαμε τον ατμό που ανεβαίνει। Βάλαμε την παλάμη μας και αισθανθήκαμε οτι υγραίνεται। Η υγρασία αυτή (υδρατμοί) είναι αποτέλεσμα απ' την εξάτμιση του νερού που προκαλείται από τη θερμότητα Τέτοια εξάτμιση γίνεται σε απέραντη έκταση μέσα στη φύση Με τη θερμότητα του ήλιου εξατμίζονται τα νερά από τη θάλασσα, τα ποτάμια, τις λίμνες, τις λακούβες κλπ δημιουργούνται οι υδρατμοί και η βροχή।
- Δημιουργία ομαδικού κολάζ "το ταξίδι του νερού"
- Παίξαμε θεατρικό παιχνίδι το ταξίδι της σταγονίτσας
- Κάθε παιδί περιέγραψε το ταξίδι του νερού απο το φύλλο εργασίας που είχε μπρόστα του
- Αφού πρώτα διάβασα την ιστορία της βροχής, τα παιδιά συμπλήρωσαν τα κενά στα φύλλα εργασίας με ζωγραφιές
- Σχημάτισαν προτάσεις με λέξεις από διάφορες εικόνες, όπως σύννεφα, βροχή, ομπρέλα λακούβα, βρύση κα
- Ακούσαμε και αναγωρίσαμε τους ήχους του νερού στο σπίτι, στη φύση απο το κουτί του νερού εκδ Καλειδοσκόπιο
- Γίναμε συννεφάκια που ταξίδευαν στον ουρανό, ποταμάκι που κυλάει, βροχή που πέφτει, μπόρα δυνατή Προχωρησάμε σε βρεγμένο δρόμο, σε λακούβες με νερό, σε λάσπες Γίναμε λουλούδια που μεγαλώνουν μετά από βροχή ακούγοντας μουσική
- Παρατηράσαμε το νερό ,είδαμε οτι δεν έχει χρώμα, είναι άχρωμο। Βάλαμε νερό στο ψυγείο και παρακολουθήσαμε την πήξη ,καταγράψαμε τις παρατηρήσεις Αφήσαμε τον πάγο για μια ώρα έξω από το ψυγείο και παρακολουθήσαμε την τήξη Βάλαμε νερό σε ένα ποτήρι και το αφήσαμε έξω από την αίθουσα στον ήλιο। Παρατηρήσαμε τι έγινε μετά από μερικές μέρες
- Διαβάσαμε το ποιήμα " το ποταμάκι " του Ζ Παπαντωνίου। Τα παιδιά έπαιξαν το διάλογο ποταμάκι και παιδί
- Δημιουργήσαμε μια ιστορία με ένα αρκουδάκι που πηγαίνει βόλτα και πιάνει βροχή στο δρόμο Παραστήσαμε τους ήχους της βροχής με χτυπήματα απαλά στο ταμπουρίνο, με χτυπήματα σε μπουκάλια, ρίχνοντας ρύζι σε μεταλλικό κουτί, χτυπώντας τα δάχτυλα στην παλάμη, με δυνατά χτυπήματα στο ταμπουρίνο, στα πιατίνια, κουνώντας ντενεκεδένιο κουτί που έχει μέσα φασόλια
- Το χειμώνα συζητήσαμε για το χιόνι, το χαλάζι Την ημέρα που έριξε χαλάζι ,βγήκαμε έξω το πιάσαμε , το παρατηρήσαμε, μιλήσαμε για τα συναισθήματα μας
- Παρατηρήσαμε την υδρόγειο σφαίρα και ανακαλύψαμε το Βόρειο Πόλο, το Νότιο Πόλο που είναι σκεπασμένοι με χιόνι, παγόβουνα, παγετώνες Συζητήσαμε για τους εσκιμώους τη ζωή τους πάνω στο χιόνι, για τα φυτά και τα ζώα που ζουν στα χιόνια Διαβάσαμε αντιστοιχα βίβλια και είδαμε τις εικόνες τους
- Παίξαμε τους εσκιμώους , κάναμε πατινάζ πάνω στον πάγο। Γίναμε σκιέρ, πιγκουίνοι και πολικές αρκούδες
- Κατασκευή χιονονιφάδας με χαρτοδιπλωτική
- Κατασκευή παγετώνα : πάνω σε λευκό χαρτόνι τοποθετήσαμε κομμάτια εφημερίδας σε διάφορα μεγέθη, μετά βάψαμε το χαρτόνι με μπλε μπογιά και οταν στέγνωσε , ξεφλουδίσαμε την εφημερίδα και φάνηκαν οι άσπροι παγετώνες
- Διαβάσαμε την ιστορία " ο χιονάνθρωπος που δεν ήθελε να λιώσει" Δραματοποιήσαμε την ιστορία
- Κατασκευή χιονάνθρωπου με χάρτινα πιάτα
- Συζητήσαμε για ποιο λόγο χρειαζόμαστε το νερό Κάθε παιδί κατέγραψε σε χαρτί πόσες φορές την ημέρα πίνει νερό Διαβάσαμε τα βιβλία: Ζω γιατί υπάρχει νερό , εκδ Σαββάλας Το νερό ,εκδ Κέδρος
- Συζητήσαμε πως φτάνει το νερό στη βρύση Δείξαμε και εξηγήσαμε στα παιδιά το σχήμα της κυκλοφορίας του νερού (Μαζεύεται το νερό στις δεξαμενές, καθαρίζεται, γίνεται κατανομή στις βρύσες και βέβαια τι γίνεται στη συνέχεια) "ο δρόμος του βρώμικου νερού"
- Καθαρίσαμε νερό με βαμβάκι, με διηθητικό χαρτί και οτι άλλο σκέφτηκαν τα παιδιά
- Φυτέψαμε λουλούδια και τα ποτιζαμε Παρατηρήσαμε οτι μετά τις διακοπέ του Πάσχα τα λουλούδια μαράθηκαν κοιτάξαμε το χώμα τους και είδαμε οτι ήταν ξερό Βγάλαμε το συμπέρασμα οτι είχαν γίνει έτσι γιατί δεν τα είχαμε ποτίσει Ζωγραφίσαμε σε χαρτί διπλωμένο στη μέση από τη μια μεριά ένα λουλούδι ποτισμένο και από την άλλη ένα απότιστο
- Βρήκαμε ζώα που τους αρέσει το νερό και ζώα που το αποφεύγουν
- Μιλήσαμε για τις απολαύσεις , τις διασκεδάσεις , τα παιχνίδια που μας προσφέρει το νερό Παίξαμε παντομίμα παιχνίδια στο νερό
- Παρατηρήσαμε πίνακες με διάφορα θέματα από το νερό: «Η Γέννηση της Αφροδίτης» του Botticelli, «Το Εστάκ», Άποψη του κόλπου της Μασσαλίας του P. Cézanne και διάφορους άλλου πίνακες που απεικόνιζαν θάλασσα, λίμνες, ιστιοφόρα στη θάλασσα.
Τα παιδιά βρήκαν τι κοινό υπάρχει σ΄ αυτούς τους ζωγραφικούς πίνακες। Με τι χρώματα ζωγράφισε ο κάθε ζωγράφος το νερό. Τα παιδιά ζωγράφισαν τον δικό τους πίνακα.
- Συζητήσαμε για το νερό στη θρησκεία μας, Τον Αγιασμό, την γιορτή των Φώτων, τη Βάπτιση Παίξαμε θεατρικό παιχνίδι τα βαφτίσια της κούκλας μας
- Γνωρίσαμε ήθη και έθιμα του τόπου μας που σχετίζονται με το νερό। Δραματοποιήσαμε την ιστορία της Περπερούνας
- Παίξαμε θεατρικό παιχνίδι, οι Ινδιάνοι χορεύουν στο Θεό της Βροχής και τον παρακαλουν να βρέξει
- Διαβάσαμε μύθους που σχετίζονται με το νερό από το βιβλίο λαϊκοί θρύλοι και παραδόσεις του Αναγνωστόπουλου και την Ιστορία του δράκου που φύλαγε το νερό। Δραματοποιήσαμε την Ιστορία
- Μιλήσαμε για την δύναμη του νερού, για τα φράγματα για το νερό που κινεί τους νερόμυλους. Παρατηρήσαμε αντίστοιχες εικόνες. Μιλήσαμε επίσης για τις νεροτριβές, (μεγάλες γούρνες, από νερό που έπλεναν παλιά τα ρούχα του σπιτιού).
- Διαβάσαμε άρθρα και είδαμε φωτογραφίες από εφημερίδες που αναφερόταν σε γεγονότα καταστροφών από πλημμύρες, από ανομβρία. Συζητήσαμε για την όξινη βροχή.
- Διαβάσαμε τα βιβλία : «Τα δάση κάνουν τις θάλασσες», «Ο Τζέικ στη θάλασσα», Εκδ. Σύγχρονοι Ορίζοντες.
- Συζητήσαμε για τη θάλασσα: τι είναι, σε τι μας χρησιμεύει, τη ζωή μέσα στη θάλασσα. Τα παιδιά μας έφεραν θησαυρούς που είχαν μαζέψει από επισκέψεις στη θάλασσα. Ζωγραφίσαμε τη θάλασσα. Παίξαμε θεατρικό παιχνίδι: Ταξίδι στη θάλασσα με καράβι.
- Διαβάσαμε για το Θεό της θάλασσας τον Ποσειδώνα Δραματοποιήσαμε την ιστορία
- Παίξαμε κουκλοθέατρο: Η ρύπανση του νερού
Με αφορμή το κουκλοθέατρο μιλήσαμε για την μόλυνση, τη ρύπανση των νερών, τις δικές τους εμπειρίες
- Δημιουργία αφίσας με την οποία προτείνουμε να προστατεύουμε το νερό.
- Ακούσαμε μουσική σχετική με το νερό.
Η μουσική των νερών του Haendel
Η θάλασσα του Debussy
Η θάλασσα του Σπανουδάκη
Ζωγραφίσαμε με νερομπογιές ακούγοντας μουσική
Αφού συζητήσαμε πως θα ήταν η ζωή μας χωρίς νερό,
τα παιδιά ζωγράφισαν χωρισμένα σε 2 ομάδες, το χωριό μας χωρίς νερό και το
χωριό μας με νερό.
-
Κάναμε
συγκρίσεις με ποτήρια διάφανα γεμάτα με νερό. Συγκρίναμε πλατιά-στενά ποτάμια,
βαθιά-ρηχή θάλασσα. Διατάξεις και σειροθετήσεις σε ποτήρια με διαφορετικού
ύψους νερού.
Αγώνες ταχύτητας: 1) Ποιος κολυμπάει
πιο γρήγορα στη θάλασσα, 2) Ποιος θα φτάσει πρώτος κρατώντας στα χέρια του 2
ποτήρια γεμάτα νερό και προσέχοντας να μην πέσει σταγόνα.
-
Δημιουργία
δική μας Ιστορία με θέμα μια γοργόνα που ζει στο νερό και σώζει δύο παιδάκια,
από μια τρικυμία.
